Internalisasi Moderasi Beragama dalam Konteks Oikumene di Kampus STAKPN Sentani
Abstract
This paper aims to analyze the internalization of religious moderation values using the ecumenical approach at the STAKPN Sentani campus. This research uses a qualitative approach with a case study method. Researchers used an approach of in-depth interviews, observations, and documentation studies for data collection in this study. The research found that the internalization of moderation values for students in the STAKPN Sentani environment, which is different denominations and Church doctrines, was successfully carried out by campus residents, so that harmonization, togetherness, and responsibility in caring for life together remained intertwined until this moment. Several perspectives have been considered in religious moderation from an ecumenical point of view among students to ensure that no divisions among doctrines or traditions have been held. The conclusion that can be drawn is that ecumenism is the choice of path used to connect Christians in all aspects, including denominations, doctrines, and common ideals for proclaiming the gospel. Through the internalization of moderation values for students in STAKPN Sentani environments of different denominations and doctrines the Church can take care of harmonization, unity, togetherness, and shared responsibility in arranging life together according to God's will.
Keywords: STAKPN Sentani students; religious moderation; Ecumene
Abstrak
Penulisan ini bertujuan menganalisis internalisasi nilai-nilai moderasi beragama menggunakan pendekatan oikumene di kampus STAKPN Sentani. Penelitian ini menggunakan pendekatan kualitatif dengan metode studi kasus. Peneliti menggunakan pendekatan yaitu wawancara mendalam, observasi, dan studi dokumentasi untuk pengumpulan data dalam penelitian ini. Penelitian menemukan, internalisasi nilai-nilai moderasi bagi mahasiswa di lingkungan STAKPN Sentani yang berbeda denominasi dan doktrin Gereja berhasil dilakukan oleh warga kampus, sehingga harmonisasi, kebersamaan, dan tanggung jawab dalam merawat hidup bersama tetap terjalin sampai detik ini. Beberapa perspektif telah dipertimbangkan dalam moderasi agama dari sudut pandang oikumene di kalangan mahasiswa untuk memastikan bahwa tidak ada perpecahan di antara doktrin atau aliran yang telah dipegang. Kesimpulan yang dapat ditarik adalah oikumene menjadi pilihan jalan yang digunakan untuk menghubungkan umat Kristiani dalam segala aspek, termasuk denominasi, doktrin, dan cita-cita bersama untuk mewartakan injil. Melalui internalisasi nilai-nilai moderasi bagi mahasiswa di lingkungan STAKPN Sentani yang berbeda denominasi dan doktrin Gereja dapat merawat harmonisasi, persatuan, kebersamaan, dan tanggung jawab bersama dalam menata hidup bersama sesuai kehendak Tuhan.
Kata kunci: mahasiswa STAKPN Sentani; moderasi beragama; oikumeneFull Text:
Pdf (Bahasa Indonesia)References
Agama, Tim Penyusun Kementrian. Moderasi Beragama Kemenak RI. Badan Litbang Dan Diklat Kementerian Agama RI Gedung Kementerian Agama RI Jl.MH. Thamrin No.6 Lt. 2 Jakarta Pusat, 2019.
Agus Akhmadi. “Moderasi Beragama Dalam Keragaman Indonesia Religious Moderation in Indonesia’S Diversity.” Jurnal Diklat Keagamaan 13, no. 2 (2019).
Ahmad, Khadher, Mustaffa Abdullah, Sedek Ariffin, and Mohd Yusoff Mohd Yakub Zulkifli. Fanatik Beragama Dalam Kalangan Masyarakat Islam Di Malaysia: Analisis Berdasarkan Pemahaman Terhadap Fiqh Al-Hadith. HADIS: International Reviewed Academic Journal. Vol. 7, 2017.
Bevans, Stephen. “Models of Contextual Theology.” Missiology: An International Review 13, no. 2 (1985).
Chia, Edmund Kee Fook. “Ecumenical Pilgrimage toward World Christianity.” Theological Studies 76, no. 3 (2015).
Coman, Viorel. “The Orthodox Neo-Patristic Movement’s Encounter with the Christian ‘Other’: An Ecumenical Hermeneutics of Receptivity.” Theological Studies 81, no. 3 (2020).
Darmawan, Cecep. “Moderasi Beragama Dalam Perspektif Pendidikan Kedamaian Di Perguruan Tinggi.” Dialektika Pendidikan dan Agama di Era Kontemporer (2021): 15–34.
Groome, Thomas H. Christian Religious Education: Berbagi Cerita Dan Visi Kita, Terj. Daniel Stefanus. Jakarta: BPK Gunung Mulia, 1980.
Habur, Agustinus Manfred. La" Catechesi Del Popolo" in Indonesia: Per Un Ripensamento Dell’itinerario Di Educazione Alla Fede in Prospettiva Ermeneutica. Università Pontificia Salesiana, 2014.
Huberman, Miles, and Matthew B Miles. “Analisis Data Kualitatif.” Penerbit Universitas Indonesia, Jakarta (1992).
Ibad, Muh Ariful. “Moderasi Beragama Berbasis Pesantren Salaf.” Prosiding Nasional 4 (2021): 263–278.
Indraswari, Yosephine Dian. Jalan Tengah Jalan Damai, Sembilan Kisah Inspiratif Praktik Moderasi Beragama. Jakarta: PPIM UIN Syarif Hidayatullah, 2020.
Isdayanti, Eva, Eddy Lion, and Ahmad Saefulloh. “Strategi Merawat Kerukunan Dalam Keberagaman Masyarakat Di Desa Pantai Harapan Kecamatan Cempaga Hulu Kabupaten Kotawaringin Timur.” Jurnal Pendidikan Ilmu Pengetahuan Sosial (JPIPS) 2020, no. 12 (2020).
Kabanga’, Lewi, Yohanes Moruk, and Upi Laila Hanum. “Expressive Act by Elite Politicians in Responding Issue of ‘Coup d’etat’ in Democratic Party”.” ELS Journal on Interdisciplinary Studies in Humanities 4, no. 1 (2021).
Kamaluddin, Kamaluddin, Ismet Sari, and Mimi Anggraini. “Intoleransi Menurut Tokoh Agama Islam Dan Kristen.” Studia Sosia Religia 4, no. 1 (2021).
Kristiani, Dina, and Paulus Kunto Baskoro. “Makna Teologis Konsep ‘Oikumene’ Menurut Yohanes 17: 1-26 Dan Aplikasinya Bagi Gereja Masa Kini.” ILLUMINATE: Jurnal Teologi dan Pendidikan Kristiani 4, no. 2 (2021): 90–101.
LAI. Alkitab. Jakarta: Lembaga Alkitab Indonesia, 2009.
Latif, Yudi. Wawasan Pancasila: Bintang Penuntun Untuk Kebudayaan. Jakarta: Mizan, 2018.
Lay, Cornelis. “Kekerasan Atas Nama Agama: Perspektif Politik.” Jurnal Ilmu Sosial dan Ilmu Politik 13, no. 1 (2009).
Lina, Paskalis, and Robertus Wijanarko. “Faith In God as The Source of Goodness And Religious Moderation In Indonesia: A Christian Moral Perspective.” International Journal of Indonesian Philosophy & Theology 3, no. 1 (2022): 40–52.
Lonergan, Bernard. Method in Theology. Vol. 14. University of Toronto Press, 2017.
Malatuny, Yakob Godlif. Percikan Gagasan: Menelaah Problematika Kontemporer Kewarganegaraan. Yogyakarta: Deepublish, 2020.
Malatuny, Yakob Godlif, Julianus Labobar, and Yosep Kambu. “Agama Dan Nasionalisme Kewarga (Negara) An.” Pendidikan dan Agama (n.d.): 138.
Murray, Paul D. “Families of Receptive Theological Learning: Scriptural Reasoning, Comparative Theology, and Receptive Ecumenism.” Modern Theology 29, no. 4 (2013).
Najâ, Dinar Bela Ayu, and Syamsul Bakri. “Pendidikan Moderasi Beragama Dalam Penguatan Wawasan Kebangsaan.” Academica: Journal of Multidisciplinary Studies 5, no. 2 (2021): 421–434.
Nirwana, Nirwana, and Waode Surya Darmadali. “Instilling Religious Moderation Value in ELT through Cross-Cultural Understanding Course.” Elsya : Journal of English Language Studies 3, no. 2 (2021).
Ormerod, Neil. “Global Pentecostal Consultations – Receptive Ecumenism in Practice or, ‘Any Friend of Jesus Is a Friend of Mine.’” Pacifica: Australasian Theological Studies 28, no. 2 (2015).
Panjaitan, Hondi. “Pentingnya Menghargai Orang Lain.” Humaniora 5, no. 1 (2014).
Pardede, Parlindungan. “Dari Tapsel Untuk Indonesia: Moelia Mencerahkan Kehidupan Bangsa Melalui Pendidikan Dan Gerakan Oikumene” (2017).
Pipit Aidul Fitriyana, Dkk. Dinamika Moderasi Beragama Di Indonesia. Jakarta: Litbangdiklat Press, 2020.
Pizzey, Antonia. “On the Maturation of Receptive Ecumenism: The Connection between Receptive Ecumenism and Spiritual Ecumenism.” Pacifica: Australasian Theological Studies 28, no. 2 (2015).
Rausch, Thomas. “A New Ecumenism? Christian Unity in a Global Church.” Theological Studies, 2017.
Root, Michael. “Normal Ecumenism: Ecumenism for the Long Haul.” Pro Ecclesia: A Journal of Catholic and Evangelical Theology 28, no. 1 (2019).
Rorong, Novita Indriani, and Dicky Dominggus. “Budaya Kekerasan Dalam Media Elektronik Ditinjau Dari Sudut Pandang Etika Kristen.” FIDEI: Jurnal Teologi Sistematika dan Praktika 3, no. 1 (2020): 88–109.
Subhi, M. Promosi Toleransi Dan Moderasi Beragama. Jakarta: Pustaka Masyarakat Setara, 2019.
Sulaiman, Sulaiman, Ali Imran, Bachtari Alam Hidayat, Saepudin Mashuri, Reslawati Reslawati, and Fakhrurrazi Fakhrurrazi. “Moderation Religion in the Era Society 5.0 and Multicultural Society.” Linguistics and Culture Review 6 (2022).
Sutrisno, Edy. “Aktualisasi Moderasi Beragama Di Lembaga Pendidikan.” Jurnal Bimas Islam 12, no. 2 (2019).
Triposa, Reni, and Broto Yulianto. “Konstrukti Moderasi Beragama Melalui Pembacaan Matius 23:25-32.” Jurnal Teologi Gracia Deo 4, no. 2 (2022).
jihad, Dedi, and Novita Kurniasih. “Literasi Moderasi Beragama Sebagai Reaktualisasi ‘Jihad Milenial’ ERA 4.0.” MODERATIO: Jurnal Moderasi Beragama dan Kebudayaan Islam 1, no. 1 (2021): 1–20.
Wahyudi, Winarto Eka. “Literasi Moderasi Beragama Sebagai Reaktualisasi ‘JIhad Milenial’ Era 4.0.” Proceedings of Annual Conference for Muslim Scholars, no. Series 2 (2018).
Wood, Susan K. “The Shifting Ecumenical Landscape at the 2017 Reformation Centenary.” Theological Studies, 2017.
Worthen, Jeremy. “The 500th Anniversary of the Reformation: An Ecumenical Event?” Theology 120, no. 2 (2017).
DOI: https://doi.org/10.53547/diegesis.v5i2.260
Refbacks
- There are currently no refbacks.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Published: Sekolah Tinggi Teologi Real Batam
Address: Jl. Ahmad Yani, Komplek House of Glory Belakang Ruko Eden Park, Taman Baloi, Batam Kota, Batam City, 29432
Kec. Batam Kota, Kotamadaya Batam, Kepulauan Riau.
Website E-Jurnal: https://ojs.sttrealbatam.ac.id/index.php/diegesis
e-ISSN: 2685-3485
p-ISSN: 2685-3515
Ciptaan disebarluaskan di bawah Lisensi Creative Commons Atribusi-BerbagiSerupa 4.0 Internasional.
Copyright © Real Coster : Jurnal Pengabdian Kepada Masyarakat. All Rights Reserved.